نگاهی به بحران میانمار

پیش درآمد 

تازه‌ترین دور خشونت در بیست و پنجم ماه اوت گذشته و زمانی آغاز شد که جنگجویان گروه «ارتش رستگاری آراکان روهینگیا^*» به پاسگاه‌های پلیس و یک پایگاه ارتش در استان راخاین در شمال غربی حمله کردند. آن‌ها اعلام کردند که این حملات تلاشی برای حفظ اقلیت قومی‌شان در برابر سرکوب بوده است.

*مسلمانان روهینگیا -که هندی آریایی هستند - از دیدگاه رسمی دولت میانمار عمدتاً مهاجرانی غیرقانونی به شمار می‌آیند.

نگاهی به موضوع

برخوردهای متعاقب آن حملات و عملیات نظامی علیه شورشیان دستکم ۴۰۰ نفر را به کشتن داده و موجب کوچ گروهی روستائیان جامعۀ روهینگیا به کشور همسایه، بنگلادش، شده است. در این میان، سازمان عفو بین‌الملل روز یکشنبه دولت میانمار را متّهم کرد که با کار گذاشتن مین‌های زمینی در امتداد مسیر عبور پناه‌جویان جامعۀ روهینگیا، عمداً این جامعه را هدف قرار می‌دهد. پناه‌جویان روهینگیایی که از میانمار گریخته‌اند، گفته‌اند که نظامیان به روی مردم آتش گشوده و آن ها را کشته‌اند، و مردم نیز چاره‌ای جز فرار ندارند.

دولت و نظامیان میانمار می‌گویند، با تروریست‌هایی مبارزه می‌کنند که خانه‌های مردم را به آتش کشیده و آن‌ها را کشتند؛ امّا فیل رابرت سون، از دیده بان حقوق بشر، می‌گوید که تصاویر ماهواره‌ای از ۲۱ محلّ به آتش کشیده شده داستان متفاوتی را بازگو می‌کند.

مقام‌های آمریکایی می‌گویند، برای حل این بحران با آنگ سان سو چی، رهبر حزب حاکم میانمار در حال مذاکره هستند.

روز پنجشنبه ۱۶ شهریور، «هتر نائورت»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به خبرنگاران که نظر این وزارتخانه را درباره خشونت‌ها در میانمار پرسیده بودند، گفت: «ما به‌طورقطع از دولت میانمار می‌خواهیم تا امکان ورود و دسترسی بهتری برای گزارشگران در مشاهده و گزارش وقایع میانمار فراهم کند. همچنین برای گروه‌های امدادی باید امکان رسیدن به منطقه و توزیع کمک‌های بشردوستانه فراهم شود».

سرگذشت مسلمانان میانمار (برمه سابق) دنیا را تکان داده است. کشتار مسلمانان توسّط گروه‌های بودائی تندرو و ارتش خاتمه نیافته و از سازمان ملل گرفته تا پاپ رهبر کاتولیک‌های جهان و کشورهای اسلامی کشتار مسلمانان روهینگیا را محکوم کرده‌اند.

نهادهای بین‌المللی حقوق بشر ارتش میانمار را متّهم می‌کنند که به دختران و زنان روهینگیا تجاوز جمعی کردند. بخشی از مردم روهینگیا، مجبور به فرار از طریق دریا شده و در آب‌های بین‌المللی سرگردان مانده‌اند و یا به بنگلادش پناه آورده‌اند. جمعیت مسلمانان روهینگیا از سال ۱۹۶۱؛ یعنی سال استقلال میانمار، از سوی دولت مرکزی به رسمیت شناخته‌نشده‌ و از بسیاری امکانات اوّلیه درزمینهٔ بهداشتی و درمانی نیز محروم است. اگرچه بسیاری از روهینگیایی‌ها نسل‌هاست که در میانمار ساکن هستند؛ امّا دولت، آن‌ها را مهاجران غیرقانونی آمده از بنگلادش می‌داند و برای آن‌ها حقّ شهروندی قائل نیست.

در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۹۰ که نظامیان در میانمار حاکم بودند، صدها هزار تن از روهینگیایی‌ها به‌زور به بنگلادش انتقال داده شدند. دولت بنگلادش هم تنها به اقلّیتی از این عده اجازه اقامت داد و بخش بزرگی از آن‌ها در اردوگاه‌های غیرقانونی در شرایطی سخت روزگار می‌گذرانند و هر از چندی از سوی ادارات بنگلادش دستگیر و به مرز میانمار برده می‌شوند. از سه سال پیش که مناقشه میان بودائی‌ها و اقلّیت روهینگیا بالا گرفت، وضعیت زندگی این اقلّیت بیش‌ازپیش وخیم شده است. دولت بخش اعظم آن‌ها را در اردوگاه‌ها مستقر و دسترسی آن‌ها به آموزش و کار را هم محدودتر کرده است.

براد آدامز، مدیر بخش آسیا در دیده‌بان حقوق بشر، گفت: «دولت (میانمار) به‌جای اتهام زدن و انکار کردن به سبک دوران دولت نظامی، باید فقط به حقایق نگاه کند». این در حالی است که دولت میانمار مدّعی شده در حمله‌های پیکارجویانی که قصدشان «کاشتن بذر اختلاف میان نیروهای دولتی و مردم» است، کمتر از 300 خانه از بین رفته است. لازمه به ذکر است که نیروهای دولتی میانمار از 18 مهر به منطقه‌ای در امتداد مرز بنگلادش که عمدۀ ساکنان آن از اقلیت روهینگیا هستند، هجوم برده‌اند. این اقدامات هم‌زمان با آنچه حمله به مرزبانان این کشور خوانده شد، تشدید شده‌ است. گفته می‌شود در این حمله 9 نیروی مرزبانی کشته شدند.

بنا بر اعلام سازمان ملل، از زمان آغاز عملیات نیروهای دولتی حدود 30 هزار غیرنظامی در این منطقه آواره شده‌اند. در همین حال، رسانه‌های محلی می‌گویند، باگذشت شش هفته از عملیات، نیروهای امنیتی حدود 70 نفر را کشته و بیش از 400 نفر را دستگیر کرده‌اند. باوجوداین، فعّالان احتمال می‌دهند، تعداد تلفات و بازداشتی‌های این عملیات بسیار بیشتر از آمار اعلام‌شده باشد. امّا ساکنان این مناطق و فعّالان حقوق بشری می‌گویند نیروهای دولتی در این حمله‌ها به اعدام‌های خودسرانه، تجاوز و آتش زدن منازل روستاییان دست‌زده‌اند؛ امّا دولت میانمار وقوع این‌گونه بدرفتاری‌ها را انکار و گزارش‌های مربوط به این بدرفتاری‌ها را اقدامی دروغین از جانب «تروریست‌ها» عنوان کرده است.

دولت میانمار همچنین از ورود روزنامه‌نگاران و سازمان‌های امدادی به این مناطق جلوگیری می‌کند؛ امّا مسلمانان ساکن میانمار همواره مورد آزار و اذیت بودائیان موردحمایت دولت بوده‌اند؛ اما اقلّیت مسلمان در ایالت راخین بیشترین خشونت را متحمّل شده‌اند. دولت میانمار از دادن حقّ کامل شهروندی به مسلمانان که بیش از 1.3 میلیون نفر از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، خودداری می‌کند.