قله ی وکالت را فتح کن!!! توصیه‌های رتبه‌ی نخست آزمون وکالت

معرّفی

این‌جانب، محمّد صادق فتحی ورودی سال 1391 رشته‌ی حقوق و دانش‌آموخته‌ی ممتاز دانشگاه اصفهان، و هم‌اکنون دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان می‌باشم. بنده در سال 1395 توانستم در آزمون وکالت در کانون وکلای استان اصفهان رتبه‌ی نخست را کسب کنم که در این راستا، به مناسبت برگزاری آزمون وکالت در آذرماه هر سال، توضیحاتی را خدمت خوانندگان محترم ارائه می‌دارم.

پیش درآمدی بر موضوع

بنده نزد استادان بزرگواری همچون دکتر حسن پوربافرانی، دکتر علیرضا یزدانیان، دکتر حسن عالی پور، دکتر محمّدمهدی الشریف، دکتر ابراهیم رهبری، دکتر قائم فرد و… الفبای حقوق را آموختم که این مسئله کمک شایانی در قدرت فهم و استدلال مطالب حقوقی به من داد و افتخاری بزرگی نصیبم شد که از وجود چنین استادان بزرگواری بهره‌مند شدم. در طول دوران تحصیل در دانشگاه همواره تلاشم بر این بود مطالب را باعلاقه و تمرکز بخوانم و آن‌ها را به‌صورت عمیق فرابگیرم، به‌ویژه دروس سختی همچون حقوق تجارت، حقوق مدنی و اصول فقه که خدا را شکر با کسب نمره‌های بالا پشت سر گذاشتم.

1-     توضیحاتی درباره‌ی رشته حقوق

اگر بخواهم یک دید کلّی و قابل‌فهم برای همه از این موضوع ترسیم کنم، به‌طور خیلی خلاصه می‌توان گفت که تمام روابط انسانی و اجتماعی که آثار حقوقی از آن ایجاد می‌شود، موضوع علم حقوق قرار می‌گیرد. حال این روابط می‌تواند مربوط به روابط دولت و مردم باشد که به حقوق عمومی مصطلح است و یا شامل روابط خصوصی مردم گردد که حقوق خصوصی نامیده می‌شود. به‌عبارت‌دیگر حقوق عمومی شامل حقوق قوای سه‌گانه کشور، حاکمیت و آنچه مربوط به اداره کشور است، می‌شود و حقوق خصوصی به روابط بین خود مردم می‌پردازد که مهم‌ترین آن‌ها روابط تجاری است که عامل ایجاد رشته حقوق تجارت شده است و یا مسائل مربوط به حقوق مدنی است که از آن جمله می‌توان به اموال، مالکیت، قراردادها، مسئولیت‌هایی که اشخاص در خطاهایی که مرتکب می‌شوند، برایشان به وجود می‌آید و ده‌ها مورد دیگر اشاره کرد. شاخه‌ای دیگر از حقوق به روابط بین‌المللی می‌پردازد که خود به دو بخش حقوق بین‌الملل عمومی و خصوصی تقسیم می‌شود که حقوق بین‌الملل عمومی به روابط بین دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی می‌پردازد. البتّه با توجّه به پویایی و گستردگی رشته حقوق، هریک از شاخه‌های مذکور شاخه‌های تخصصی متعدّدی هم دارند و هرساله نیز درحال‌توسعه است که توضیح آن در اینجا ممکن نیست.

ولی خاص کسانی که به‌تازگی وارد این رشته شدند یا قصد ورود دارند باید عرض کنم که دانشجویان مقطع کارشناسی حقوق در ابتدا مقدّمه‌ای از علم حقوق می‌خوانند تا با کلّیات علم حقوق و مبانی نظری این علم آشنا شوند و سپس با دو بخش اصلی علم حقوق؛ یعنی حقوق عمومی و حقوق خصوصی که هر یک دارای دوشاخه حقوق داخلی و بین‌المللی نیز است، آشنا شده و دروسی را در این زمینه مطالعه می‌کنند. برای مثال مباحث قراردادها، روابط اشخاص و معامله‌ها را در زیرمجموعه­ی حقوق خصوصی داخلی، مباحث مربوط به مجازات، جرائم و محاکمات کیفری را در بخش حقوقی عمومی، مباحث مربوط به سازمان‌های بین‌المللی، روابط دولت‌ها با یکدیگر و روابط دولت‌ها با سازمان‌های بین‌المللی و برعکس را در بخش حقوق بین‌الملل عمومی و بالأخره مباحث مربوط به معاملات و روابط خصوصی خارجی اشخاص که یک عنصر بین‌المللی در آن وجود دارد را در بخش حقوق خصوصی بین‌المللی مطالعه می‌کنند؛ یعنی در برنامه­ی دوره­ لیسانس کم‌وبیش مجموعه‌ای از همه‌ی مطالب گفته می‌شود.

2-    فرصت‌های شغلی رشته‌یحقوق

به نظر بنده، هر یک از فرصت‌های شغلی رشته حقوق صرف‌نظر از علاقه‌ی خاصی که می‌طلبد، مستلزم یک مجموعه از توانمندی‌های ویژه‌ای است و ورود به هرکدام از آن‌ها به‌صرف علاقه و بدون داشتن این توانمندی‌ها و به امید کسب آن‌ها در آینده اگر منجر به شکست نشود حدّاقل موفّقیت چندانی را هم نصیب شخص نمی‌کند؛ بنده نیز بنا به شناختی که از خودم در مسیر زندگی‌ام کسب کردم و با مشاوره‌هایی که با اساتید بزرگوار خود و سایر عزیزان انجام دادم، به این نتیجه رسیدم که در کنار علاقه وافر، خصوصیات و ویژگی‌های من با حرفه وکالت سازگارتر است، کما اینکه من آزمون قضاوت هم قبول شدم و با توجه به فعّال بودن خود در دوران دانشجویی مؤسّسات زیادی نیز خواهان جذب بنده بودند؛ ولی اشتغال به حرفه‌ی وکالت را قبول کردم. حرفه‌ی وکالت رشته‌ای است مقدس و طعم شیرین پاسداری از عدالت، جلوگیری از ظلم و ستم، دفاع از حقوق مظلومان و احقاق حقّ ایشان و اقامه دعوی علیه کسانی که حقوق دیگران را پایمال کرده‌اند، ارزش انسانی والایی دارد و با مادّیات دنیوی قابل قیاس نیست. 

3-    مشکلات پیش روی دانشجویان حقوق

به نظر شخصی بنده، مشکلات و چالش‌های مهمّ دانشجویان حقوق چند موضوع است؛ یکی از این مشکلات، آشنا نشدن دانشجویان عزیز با حوزه‌های کاربردی و عملی رشته حقوق در دوران دانشجویی و تقریباً محصور بودن واحدهای درسی آن‌ها صرفاً به محیط نظری و تئوریک دانشگاهی است؛ البته تقریباً سایر رشته‌های نظری نیز از این مشکل مستثنا نیستند و مشمول حال آن‌ها هم هست؛ بنابراین به نظرم بهتر است که دانشجویان در دوران دانشجویی خود صرفاً به مطالعه کتب مربوط اکتفا نکنند و با حضور شایسته در محیط‌های کاربردی و به‌اصطلاح با کارآموزی‌های مربوط در حوزه‌های تخصّصی خود چون دفاتر وکلای یا دفاتر اسناد رسمی و أمثالهم دانش عملی و کاربردی خود را نیز بالا ببرند، و قطعاً کسب این مهم پس از فراغت از تحصیل کمک شایانی به اشتغال آن‌ها خواهد کرد. دیگر مشکل موجود در این رشته در حال حاضر ورودی زیاد رشته­ی حقوق است، متأسّفانه در سال‌های اخیر بدون توجّه به ظرفیت محدود بازار کار رشته حقوق، عزیزان زیادی وارد این رشته شده‌اند و این امر علاوه بر مشکلات عدیده، باعث محرومیت آنان از اشتغال در حوزه‌های تخصّصی و بعضاً ورود فارغ‌التّحصیلان حقوق به عرصه‌های غیر مرتبط شده است.

4-    آمادگی برای آزمون وکالت

صرف‌نظر از مطالعاتی که در دوران دانشجویی داشتم، دوره‌ی مطالعه خود را همگام با آزمون‌های آزمایشی یکی از مؤسسات از اسفندماه 1394 شروع کردم و در ماه‌های ابتدایی روزی 8 ساعت و اواخر بعضاً روزی 12 ساعت مطالعه مفید داشتم.عوامل متعدّدی برای موفّق       - شدن در آزمون وکالت تأثیرگذار است، استفاده از منابع مفید مطابق معلومات هر شخص به‌طور خاص یک مسئله مهم دراین‌باره است. هدف‌گذاری و سخت‌کوشی و تلاش شبانه برای مطالعه مفید و مفهومی منابع به همراه یک برنامه مطالعاتی بلندمدت تخصصی فوق‌العاده منظّم و مطابق با توانمندی‌های هر شخص نیز اهمیت دارد. نکته­ی دیگر ارزیابی و سنجش ادواری خود به‌طور شخصی یا به‌طور مفیدتر، از طریق آزمون‌های آزمایشی استاندارد و علمی مؤسّسات عالی‌رتبه معتبر و دارای مجوز از وزارت علوم و سعی در تقویت نقاط ضعف خود است.

بنده به‌طور رسمی اعلام می‌کنم که به‌جز شرکت در آزمون‌های یکی از مؤسسات معتبر جهت آمادگی برای آزمون وکالت، از کلاس‌های آموزشی، بسته‌ها یا مشاوره‌های هیچ موسسه دیگری استفاده نکرده‌ام. در این رابطه چند موضوع مهم است؛ اولاً بنده از تمامی داوطلبان آزمون وکالت سنوات آتی عاجزانه خواهشمندم به استعداد و توانایی‌های خود بسیار توجّه کنند و اینکه خداوند متعال همه انسان‌ها را برابر آفریده و رتبه‌های برتر و تک‌رقمی از کره‌ی مرّیخ! نیامده‌اند؛ بلکه آن‌ها کسانی بوده‌اند مثل شماها که توانسته‌اند با برنامه‌ریزی درست، تلاش و کوشش شبانه و صرف‌نظر کردن از خیلی تفریحات و لذایذ دنیوی استعدادهای بالقوه خود را بالفعل کرده و این موفّقیت را کسب کنند؛ پس شما نیز می‌توانید با توکل به خداوند مهربان، اتّکا به توانمندی‌های خود و تلاش و کوشش مستمر و منظّم به‌راحتی استعدادهای خود را شکوفا کنید و در هر عرصه‌ای موفّق شوید.

استفاده از کلاس‌های آموزشی برای همه‌کس لازم نیست و ممکن است که شخصی به‌جای پرداخت، مبالغی هنگفت جهت شرکت در کلاس‌های آموزشی، با خرید کتابی مرجع و مطالعه مستمر آن نیاز خود را برطرف کند و نیاز به کلاس‌های آمادگی هم نباشد؛ ولی به کسانی که با توجه به ضعف اطلاعات علمی خود قصد شرکت در کلاس‌های آموزشی را دارند پیشنهاد می‌کنم که هر موسسه یا کلاسی شایسته انتخاب نیست و به‌آسانی هر موسسه‌ای را انتخاب نکنند. در این خصوص قبل از انتخاب تحقیقات کافی را انجام دهند و با سنجش درست، شایسته و با چشم‌باز استانداردترین موسسه را انتخاب کنند. به پیشنهاد بنده بهترین مرجع تحقیق جهت ارزیابی کیفیت کادر آموزشی هر موسّسه، کسانی هستند که قبلاً از آن خدمات استفاده کرده‌اند و البته حتماً مطمئن شوید که شخص مورد سؤال نیز گفته‌هایش مطابق واقع باشد و جانب‌داری نکند.

در خصوص آزمون‌های آزمایشی باید گفت که شرکت در این آزمون‌ها به‌شرط معتبر و استاندارد بودن و دور بودن از سخت‌گیری‌های بی‌مورد، کمک شایانی به برنامه‌ریزی بلند مدّت و مطالعه منظّم هر داوطلب خواهد کرد و نتایج هر آزمون نیز باعث شناخت مؤثّر هر داوطلب از توانایی‌ها و بالعکس نقاط ضعف خود خواهد شد و شرکت‌کننده را وارد رقابت تنگاتنگی خواهد کرد که نتایج آن در موفّقیت داوطلب تأثیر به سزایی خواهد شد.

به عزیزانی هم که به هر دلیلی امکان شرکت در آزمون‌های آزمایشی را ندارند پیشنهاد می‌کنم که اصلاً نگران نباشند و می‌توانند با تهیه بسته‌های تست‌زنی و ایجاد موقعیت و شبیه‌سازی آزمون‌های آزمایشی برای خود از امتیازات این آزمون‌ها بهره‌مند شوند.

البته به دانشجویانی که قصد ثبت‌نام در آزمون‌های آزمایش را دارند این نکته را متذکّر شوم که در انتخاب خود تعجیل نکنند و با مشورت با پذیرفته‌شدگان امسال و سال‌های قبل و ارزیابی‌های دقیق و کافی موسّسه‌ای را انتخاب کنند که تحت نظارت و دارای مجوّزهای مربوط از مراجع رسمی ازجمله وزارت محترم علوم باشد، و سؤالات آن به‌روز، جدید و مطابق با استانداردها و رویه‌های غالب و خاص علمی آزمون وکالت باشد و نکته‌ی آخر اینکه توجّه کنند موسسه انتخابی‌شان پاسخ‌نامه‌ی داوطلب از طریق سامانه‌های تخصصی ارزیابی و تحلیل کند که این ارزیابی پاسخ‌نامه و علی‌الخصوص تحلیل آن توسط پشتیبانان متخصص به شناخت شما از نقاط قوت و ضعفتان خیلی کمک می‌کند.

5-    منابع مطالعاتی بنده

در خصوص حقوق مدنی، کتاب‌های قانون مدنی، کتاب حقوق مدنی 3(حقوق تعهدات) و کتاب سقوط تعهدات استاد فقید و مجتهد فرزانه، جناب مرحوم سید مهدی شهیدی، کتاب ارزشمند قانون مدنی در نظم کنونی و قسمتی از کتب عقود معیّن 1، درس‌هایی از عقود معیّن 1 و 2 و اعمال حقوقی مرحوم جناب دکتر امیرناصر کاتوزیان، کتاب قلمروی مسئولیت مدنی استاد بزرگوار دکتر علیرضا یزدانیان، کتاب تست حقوق مدنی جناب دکتر محمدحسین شهبازی که البته تست‌های این کتاب نیز متأسفانه حدوداً تا سال 90 یا حداکثر 91 است و جزوات دوران تحصیلی دانشگاهی خودم استفاده بردم.

درزمینهٔ آیین دادرسی مدنی، کتاب‌های قانون آیین دادرسی مدنی، کتاب دوجلدی آیین دادرسی مدنی در نظم تطبیقی، قسمت‌هایی از سه جلد کتاب آیین دادرسی مدنی«دوره­ی پیشرفته» دکتر عبدالله شمس، استفاده از جزوه‌های دوران تحصیلی دانشگاهی و کتاب تست آیین دادرسی مدنی را مطالعه داشتم.

در خصوص حقوق تجارت، جزوه‌های دوران تحصیلی دانشگاهی خودم، کتاب‌های قانون تجارت، قسمت‌هایی مختصر از کتاب قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی دکتر محمد دمرچیلی و کتاب ارزشمند تست حقوق تجارت دکتر مجید قربانی، قسمت‌هایی از کتب حقوق تجارت دکتر ربیعا اسکینی، مجلدات اسناد تجاری، شرکت‌ها و ورشکستگی.

درزمینهٔ اصول استنباط حقوق اسلامی، کتب مبانی اصول استنباط حقوق اسلامی مرحوم دکتر ابوالحسن محمدی، قسمتی‌هایی از کتاب اصول فقه کاربردی دکتر سعید شریعتی و جزوه‌ای از مباحث اصول فقه، کتاب تست اصول فقه آقای سید علی بنی‌صدر، کتاب تست اصول فقه ابوالفضل باقری راد و در خصوص حقوق جزای عمومی و اختصاصی، کتاب‌های قانون مجازات اسلامی، قسمت‌هایی مختصر از کتاب جرائم علیه اموال و مالکیت دکتر حسین میرمحمّد صادقی، جزوات دوران تحصیلی دانشگاهی خودم و کتاب تست ساده ساز حقوق جزای عمومی و اختصاصی جناب نور محمّد صبری.

درنهایت برای اشرافیت در موضوع آیین دادرسی کیفری، کتاب‌های قانون آیین دادرسی کیفری و کتاب نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری دکتر علی خالقی را مطالعه کردم.

6-    سخن پایانی

برای موفّقیت در آزمون وکالت باید به‌دوراز هرگونه رخوت و کوتاهی باشیم لذا مطالعه مستمر و مفهومی بسیار حائز اهمّیت است. دانشجو، داوطلب یا علاقه‌مندان باید بدانند پیشرفت در این رشته،  بیشتر به  تسلّط بر  مفاهیم

 حقوقی و میزان علاقه‌مندی او به دروس رشته حقوق و پیگیری او نسبت به مطالب جدید، استدلال‌ها و ... بستگی دارد. داوطلب باید تلاش کند و طالب واقعی موفّقیت و فهم مباحث حقوقی باشد، حقوق را به خاطر خود حقوق بخواند و درک کند، نه صرفاً به خاطر موفّقیت در آزمون‌های مختلف؛ چراکه وقتی دانشجو به این مسئله دست پیدا کند به‌طور طبیعی موفق در هر آزمونی خواهد بود. تلف کردن و هدر دادن وقت بدترین دشمن طالب‌های واقعی علم و حقیقت است، متأسّفانه بعضی کتاب‌ها حتّی شایسته­ی (ورق زدن) هم نیستند!

به‌صراحت می‌گویم که با توکّل به خدا، حمایت ارزشمند خانواده گرامی خود، مطالعه‌ی کتاب‌های یادشده و تلاش مجدّانه توانستم به موفّقیت برسم و باید دانست که موفّقیت شانسی و اتّفاقی به دست نمی‌آید و به پیروی از سخن گوهربار امام بزرگوارم، امام صادق (ع) که فرموده‌اند: إنَّ لِکُلِّ شَیءٍ زَکاهً، وَ زَکاهُ العِلمِ أن یُعَلِّمَهُ أهلَهُ (هر چیزى ‏زکاتى دارد و زکات دانش، آموختن آن است به اهلش)؛ بنده باافتخار و بدون هیچ چشم‌داشت مادّی در خدمت کلّیه­ی دوستان عزیز و به‌ویژه داوطلبان آزمون وکالت هستم و برای موفّقیت برادران و خواهران بزرگوارم از هیچ کمکی دریغ نخواهم کرد.